Jak zadbać o swój dobrostan psychiczny?
Na te pytania odpowiedział już jakiś czas temu m. in. Martin Seligman, uznawany za ojca psychologii pozytywnej.
Na podstawie badań, określił on 5 obszarów, na które warto zwrócić uwagę, by wieść szczęśliwsze życie.
Stworzył model PERMA, który jest nazywany teorią dobrostanu.
To nie jest gotowa recepta na szczęśliwe czy dobre życie. Całe szczęście, że takiej nie ma 😊. Zapewne kosztowałaby fortunę, a i tak większość byłaby rozczarowana.
Seligman swoją teorię nazywa „teorią nieprzymuszonych wyborów”.
Co to oznacza?
Obszary, które składają się na model PERMA są tymi, które ludzie świadomie wybierają jako cele same w sobie, by być szczęśliwszymi.
Nazwa PERMA pochodzi od pierwszych liter angielskich słów:
Te elementy są od siebie niezależne. Żaden z nich sam w sobie nie określa dobrostanu, ale każdy z nich przyczynia się do niego i może go rozwijać.
Seligman podkreślał wolny wybór każdej osoby. To od nas zależy, czy i na ile rozwijamy te obszary.
Tak jak twierdzi prof. Ewa Trzebińska „dobrostan zależy od naszej aktywności”.
-
-
- Czy zajmujemy się tym, co sprawia nam radość i daje satysfakcję?
- Czy nasze działania dają nam poczucie, że życie ma głębszy sens?
-
Każdy wypracowuje swój dobrostan przez własne działanie.
Model PERMA, pokazuje, że dobrostan to podejście holistyczne.
To połączenie tego, co dla nas dobre – emocji, sensu życia, wspierających relacji, pełnego zaangażowania i osiągnięć.
I dla każdego z nas te elementy mogą oznaczać co innego i mogą mieć inny wymiar.
Przyjrzyj się poszczególnym obszarom. Zobacz, które są dla Ciebie szczególnie ważne, które chcesz wzmacniać lub rozwijać.
POZYTYWNE EMOCJE
Wszystkie emocje są ważne i potrzebne. O funkcji trudnych emocji napiszę w innym wpisie.
Wzmacnianie i wywoływanie pozytywnych stanów emocjonalnych ma wymierne korzyści. Dzięki nim jesteśmy bardziej zmotywowani i chętni do działania. Lepiej też radzimy sobie w trudnych życiowych sytuacjach.
Jakie możesz mieć korzyści z odczuwania pozytywnych emocji?
- Wzmacniają odczuwaną przyjemność z życia
Dzięki nim potrafisz cieszyć się z drobiazgów, umiesz dostrzec piękno w codziennych sprawach. - Sprzyjają otwartości i elastyczności
Wzmacniają m.in. kreatywność. Pomagają być elastycznym, rozwijać takie zasoby i kompetencje, które pomagają rozwiązywać problemy i szukać skutecznych rozwiązań. - Wpływają pozytywnie na zdrowie
Pobudzają procesy fizjologiczne w różnych układach naszego organizmu. Dzięki temu m.in. lepiej reagujemy i radzimy sobie ze stresem. W dłuższej perspektywie lepiej się czujemy i opóźnia się proces starzenia. - Dzięki nim tworzymy lepsze relacje
Sprzyjają otwartości i elastyczności – łatwiej uznajemy punkt widzenia czy perspektywę drugiego człowieka. - Wpływają na samokontrolę
Reagujemy mniej impulsywnie, nie działamy pod wpływem bodźca. Nasze reakcje mogą być bardziej przemyślane i adekwatne do sytuacji.
(na podstawie badań przedst. w Psychologia pozytywna, Warszawa 2008).
ZAANGAŻOWANIE
Czy masz takie zajęcia, aktywności, przy których nie czujesz upływu czasu?
Jesteś nimi tak mocno pochłonięty, tak mocno zaabsorbowany, że czujesz „zanurzenie i odpływasz”.
Taki stan określa się mianem flow lub przepływem.
Możesz go odczuwać w różnych sytuacjach.
Może dotyczyć Twoich pasji, zainteresowań.
Możesz doświadczać go w pracy, kiedy wykonujesz zadanie, do którego masz odpowiednie kwalifikacje, motywację i jego realizacja daje Ci satysfakcję i sprawia przyjemność.
Flow to skutek dopasowania poziomu umiejętności do poziomu wyzwań. Jeżeli są nieadekwatne – za niskie, możesz odczuwać lęk w związku z jakimś zadaniem, jeżeli są za wysokie – może pojawić się nuda. W stanie flow czujesz się silny i skuteczny.
RELACJE
Relacje to jeden z ważniejszych aspektów naszego życia.
„Kiedy ostatnio zdarzyło Ci się śmiać do rozpuku? Odczuwać niewysłowioną radość? Dostrzegać głęboki sens i cel i sens w tym, co robisz? Pękać z dumy z własnego osiągnięcia?
Choć nie wiem dokładnie jak wyglądały najlepsze chwile twojego życia, wiem jaką przybierały formę: wszystkie dokonały się w towarzystwie innych”. M. Seligman.
Badania (m.in. S. Lubomirsky) pokazują, że jak zaczynamy poprawiać relacje z innymi, to mamy lepsze samopoczucie. I tu działa tzw. pętla sprzężenia zwrotnego – jak czujemy się szczęśliwi, to zaczynamy tworzyć lepsze relacje i wtedy nasze samopoczucie jest jeszcze lepsze.
Mamy do czynienia z efektem „spirali w górę”. Dlatego tak ważne jest budowanie i pielęgnowanie dobrych relacji, posiadanie wokół siebie osób życzliwych, które wspierają. Kiedy potrzebujesz – przytulą, kiedy potrzebujesz – postawią do pionu.
SENS
„ …ludzie potrzebują w swym życiu sensu i celu”. M. Seligman
„Dlaczego to robię?”
„Po co mam to robić?”,
„Dlaczego to jest dla mnie dobre?” „Jak to wpłynie na mnie, na moich najbliższych”?
To niektóre pytania o sens naszych działań.
W jaki sposób najczęściej poszukujemy lub odnajdujemy sens życia?
- Traktujemy sens jako coś, co chcemy zrozumieć
Potrzebujemy odpowiedzi – czy to, co nas dotyka, co się nam wydarza lub czym się zajmujemy jest zgodne z naszym pojmowaniem świata, obrazem własnej osoby, z naszym system wartości. - Traktujemy sens jako znaczenie
Szukamy, sprawdzamy, jakie wartości niesie to, czym się zajmujemy, w co się angażujemy. Bywa i tak, że dopiero po jakimś czasie odkrywamy sens wydarzeń lub tego, co robimy lub kiedyś robiliśmy.
(na podst. E. Trzebińska)
Co jest sensem Twojego życia?
Dla każdego ma inny inny wymiar. Czasami dotarcie do niego wcale nie jest ani proste, ani łatwe.
Jeżeli chcesz zrozumieć lub odkryć sens swojego życia, to potrzebujesz zanurzyć się w siebie.
W sobie poszukaj tego, co jest dla Ciebie najważniejsze. Te odpowiedzi są w Tobie; są w każdym z nas.
I one często przybierają różną postać na różnych etapach życia.
OSIĄGNIĘCIA
Sukcesy, osiągnięcia, zwycięstwa – to dla niektórych cele same w sobie. Dla innych są ważne, bo wiążą się z poczuciem sensu, spełnienia.
Tu warto odpowiedzieć sobie (tak – sobie) na pytania:
Co chcę osiągnąć?
Jakie marzenia chcę zrealizować?
Na ile cele, które sobie stawiam są możliwe do osiągnięcia, biorąc pod uwagę swoje mocne strony, umiejętności, wiedzę, doświadczenie?
Co do tej pory osiągnąłem/osiągnęłam?
Jakie cele, do tej pory, zrealizowałem/zrealizowałam?
Dokonania, sukcesy – zawodowe, rodzinne lub związane z zainteresowaniami mogą być wiatrem, który da moc Twoim skrzydłom. One mogą wzmacniać Twoją sprawczość. Mogą wpływać na poczucie skuteczności – „zrobiłem COŚ, uzyskałem, zrealizowałem dzięki własnym działaniom”.
Ostatni element modelu PERMA jest o takich osiągnięciach, które wywołują poczucie spełnienia i sprawiają przyjemność.
To nie dążenie po trupach czy „walka na śmierć i życie”.
To działanie w zgodzie z sobą, ze swoimi możliwościami oraz wartościami.
Mówi też o tym, że do sukcesu prowadzi droga poprzez własną, ukierunkowaną pracę.
Jeżeli chcesz coś osiągnąć, to musisz działać. Same intencje, nawet te najsilniejsze, roboty na nas nie wykonają 😊.
Co dalej?
Teraz kolej na Twój ruch. Pomyśl, który z opisanych obszarów chcesz wzmacniać.
A może chcesz zadbać o każdy z nich?
Zastanów się, co chcesz i co możesz robić na co dzień?
Jakie konkretne działania podejmiesz, by:
- odczuwać jeszcze więcej pozytywnych emocji,
- doświadczać stanu flow,
- pielęgnować, wzmacniać dobre relacje,
- mieć poczucie sensu swoich działań,
- realizować swoje cele i osiągać sukcesy w zgodzie z sobą, swoimi możliwościami i poczuciem spełnienia.
„Myślę, że głównym celem życia jest poszukiwanie szczęścia.
To oczywiste. Bez względu na to, czy jesteśmy wierzący, czy nie, czy wyznajemy taką, czy inną religię, wszyscy szukamy sposobu na polepszenie swego życia.
Głównym motorem naszych działań jest więc dążenie do szczęścia”.
Dalajlama
Bibliografia:
Seligman Martin E. P., Pełnia życia. Nowe spojrzenie na kwestię szczęścia i dobrego życia, Poznań 2011