Trudno jest przejść przez życie suchą stopą – bez potknięć, trudnych momentów, zawirowań. Życie doświadcza każdego z nas.
To, co nas różni, to reakcje na te wydarzenia. Zapewne znasz osoby, które dość szybko otrzepują kolana, „poprawiają koronę”, błyskawicznie zmieniają kierunek i idą dalej. Nie zniechęcają się pod wpływem niekorzystnych okoliczności. A rzucane im pod nogi kłody powodują, że są jeszcze bardziej efektywne.
Jedna z moich klientek coachingowych celowo utrudniała sobie w pracy wykonywanie zadań i osiąganie zakładanych celów.
Po co to robiła?
Mówiła:
„Chcę czuć adrenalinę, lubię ryzyko. Musi się coś dziać, inaczej popadnę w marazm i będę szukać innej pracy”.
Czy była pewna, że uzyska wynik, na którym jej zależało?
Nie! – i to właśnie ją nakręcało.
Może wyda Ci się to skrajnie obce, a może jest Ci bliskie i znajome?
Są osoby, które długo opłakują obolałe rany, trudno im się pozbierać po upadkach, dotkliwie odczuwają i przeżywają niepowodzenia; martwią się na zapas i wolą to, co znane i przewidywalne.
Dlaczego tak się różnimy?
Wyobraź sobie, że otacza Cię ochronna bańka. Ty jej nie widzisz, ale ona jest.
- Bańka niektórych z nas jest utkana z mocnego, nieprzepuszczalnego materiału. To takie płótno żeglarskie. Dzięki temu ciosy, które daje życie nie trafiają tak mocno albo w ogóle ich nie dosięgają.
- Są bańki trochę podziurawione. Zapewniają osłonę. Ale nie jest ona całkowita. Raz po raz można poczuć mocne kuksańce a nawet bolesne uderzenia.
- Są jeszcze inne bańki. Cieniutkie, delikatne, mgliste. Przez nie wszystko dociera. Dosłownie wszystko – każde skrzywienie, każda uniesiona brew, podniesiony głos. A drobny błąd może powalić z niewyobrażalną siłą.
O co chodzi?
Chodzi o naszą odporność psychiczną i jej poziom
„To cecha osobowości (OP), która w dużym stopniu determinuje, na ile skutecznie radzimy sobie z wyzwaniami, stresorami i presją, niezależnie od okoliczności”. (Clough& i Strycharczyk 2017)
Ona determinuje sposób myślenia, który wpływa na nasze reakcje, zachowania, odczucia.
Różni nas poziom odporności psychicznej.
Osoby z wysoką odpornością psychiczną lepiej sobie radzą w sytuacji stresu, z presją i wyzwaniami. Potocznie mówimy, że problemy „spływają po nich jak po kaczce”.
To oni „dowożą wyniki” nawet, gdy jest pod górkę i osiągają sukcesy przy silnej konkurencji czy w warunkach rywalizacji.
A co z tymi, którzy są na drugim końcu skali?
Oni nie są słabi, tylko wrażliwi psychicznie. Świat ich też potrzebuje – dzięki nim nie jest tak jednoznaczny, ma różne odcienie szarości i zaskakuje kakofonią emocji.
A oni – są bardziej podatni na zranienia, a stawianie do pionu zajmuje im sporo czasu, siły i energii.
„Wrażliwość psychiczna sprawia po prostu, że życie jest odrobinę trudniejsze” (Clough& i Strycharczyk).
Czy odporność psychiczną można wzmacniać?
To plastyczna cecha naszej osobowości i można ją zmieniać, rozwijać. Wszystko zależy od tego, czego potrzebujesz.
Być może chcesz być bardziej odporny i silniejszy psychicznie.
I tu konieczna jest świadomość – Po co? W jakim celu? Co z tym zrobisz? Jaką chcesz mieć mieć korzyść z wyższej odporności psychicznej?
I pojawia się kolejne, bardzo ważne pytanie – Czego potrzebujesz więcej? Czego potrzebujesz mniej?
- Może jest tak, że jesteś osobą wrażliwą psychicznie i taką chcesz pozostać.
Na swój sposób, po swojemu radzisz sobie z życiowymi wyzwaniami, trudnymi sytuacjami.
Są tacy, którzy nie chcą nic zmieniać i akceptują swój poziom odporności psychicznej, a jedynie potrzebują wypracować umiejętności lepszego radzenia sobie z niektórymi, konkretnymi sytuacjami. - A może potrzebujesz w jakim obszarze trochę poluzować i odpuścić?
Może Twój organizm woła STOP, bo nie nadąża, gdy bierzesz na siebie zbyt dużo, gdy angażujesz się w zbyt wiele spraw, bo wynik czy osiągnięcie celu jest ważniejsze niż odpoczynek i regeneracja? - Może z Twojego zespołu ciągle ktoś odchodzi, bo „zarządzasz liczbami” i przeładowujesz współpracowników zadaniami i ciągle nowymi pomysłami?
A Ty nie rozumiesz, o co chodzi. Jest praca do wykonania i mimo zmęczenia, niesprzyjających okoliczności, ciągle zmieniających się warunków i balansowania na linie, Ty zawsze osiągniesz zamierzony rezultat. Ale nie wszyscy tak mają. Twoje uzależnienie od adrenaliny może wielu onieśmielać, a pojawiające się trudności i ciągłe zmiany mogą u niektórych wywoływać lęk czy wycofanie.
Pomocna nam wszystkim może być wiedza o odporności psychicznej.
To ona, w dużym stopniu, wpływa na to, w jaki sposób reagujemy w sytuacjach stresu, wyzwania, jak działamy pod presją. Odpowiada za nasze zaangażowanie, otwartość na zmiany, branie odpowiedzialności za swoje działania bez względu na okoliczności.
Co Ci da znajomość poziomu Twojej odporności psychicznej?
Zrozumiesz:
- Dlaczego wciąż działasz, gdy inni już odpoczywają.
- Dlaczego wyładowany zadaniami dzień to dla ciebie za mało i wciąż sięgasz po nowe inicjatywy.
- Co utrudnia Ci wykorzystanie w pełni swoich możliwości i potencjału.
- Co powoduje, że stoisz w blokach startowych, zamiast ruszać przed siebie.
- Skąd biorą się Twoje trudności, np. w realizacji wyznaczonych celów lub niechęć do zmian.
- Zrozumiesz, dlaczego tak, a nie inaczej odpowiadasz, na to, co Cię w życiu spotyka.
Będziesz mógł świadomie wprowadzić efektywne zmiany lub spokojnie akceptować to, jak działasz. I dzięki temu będziesz siebie wzmacniać.
Odporność psychiczna to nie jednolity konstrukt.
4 komponenty odporności psychicznej według modelu 4C
(Clough& i Strycharczyk)
- Kontrola/poczucie wpływu (Control) – przekonanie o tym, że kontroluje się swój los.
Ten obszar pokazuje, na ile czujesz, że masz wpływ na swoje życie.
Są osoby, które uważają, że kształtują swoje życie, swój świat, swoje otoczenie. Inni twierdzą, że to co się dzieje wokół nich jest raczej poza ich strefą wpływu.
Jakie jest Twoje poczucie sprawczości?
- Poczucie wpływu na własne życie
Na ile uważasz, że kontrolujesz swoje życie?
Czy wierzysz, że możesz wprowadzać skuteczne zmiany, masz wpływ na siebie, swoje środowisko, że jesteś w stanie wnieść nową wartość? - Umiejętność zarządzania emocjami
W jaki sposób panujesz nad swoimi emocjami?
Na ile je ujawniasz?Jak zarządzać emocjami w trudnych sytuacjach?
- Zaangażowanie (Commitment) – wytrwałość w realizowaniu zadań
Obszar pokazuje, jak postrzegasz cele i zadania.
Co mówisz i obiecujesz, a co rzeczywiście realizujesz i finalizujesz.
- Zorientowanie na ukończenie zdania
Na ile jesteś wytrwały, by zakończyć zaplanowane zadanie?
Może zawsze kończysz to, do czego się zobowiązałeś?
A może łatwo się rozpraszasz, niecierpliwisz lub jesteś za „pan brat” z prokrastynacją? - Zorientowanie na cel
Na ile efektywnie planujesz, ustalasz priorytety? Jak dobrze jesteś zorganizowany?
Czy Twoja domena to wyznaczanie ambitnych celów, które prowadzą do realizacji zaplanowanych efektów?
- Wyzwanie (Challenge) – postrzeganie wyzwania jako szansy
Obszar pokazuje, co widzisz w wyzwaniu – szansę czy raczej problem i zagrożenie.
Niektórzy bardzo aktywnie szukają nowych wyzwań, jako okazji do rozwoju. Inni wolą pozostać w swojej strefie komfortu ze strachu przed porażką lub z niechęci do wysiłku.
- Podejmowanie ryzyka
Na ile jesteś zdeterminowany, by osiągnąć sukces? Być może rozkwitasz w środowisku obfitującym w wyzwania? Lubisz i potrafisz zarządzać ryzykiem? A może nie lubisz zmian, bo wiążą się z nimi problemy - Nauka poprzez doświadczenie
Należysz do tych, dla których trudne sytuacje i niepowodzenia to możliwość do nauki?
A może jesteś w grupie osób, dla których porażka oznacza: „To nie dla mnie” I więcej nie próbujesz.
- Pewność siebie (Confidense) – wysoki poziom wiary w siebie
- Pewność siebie w relacjach interpersonalnych
Jak dobrze się czujesz w relacjach z innymi, w grupie? Jesteś asertywny?
Na ile potrafisz wytrwać przy swoim zdaniu? - Wiara we własne umiejętności
Na ile wierzysz, że masz właściwie umiejętności lub możesz je zdobyć?
Na ile wiara w siebie wynika z zewnętrznych ocen, a ile z Twojego przekonania?
Dlaczego odporność psychiczna jest ważna?
Z badań przeprowadzanych w środowiskach biznesowych, sportowych edukacyjnych, wynika, optymalna odporność psychiczna wiąże się z:
- wydajnością – wzrostem efektywności wykonywanych zadań w życiu osobistym i zawodowym,
- poczuciem dobrostanu,
- atrakcyjnością na rynku pracy,
- realizacją powierzonych projektów,
- skutecznością w działaniu.
„Istnieje genetyczny składnik OP, ale zgodnie z badaniami i praktyką – największy wpływ mają nasze doświadczenia.
Uczymy się odporności psychicznej, dzięki czerpaniu z naszych doświadczeń.
Kluczem do tego jest samoświadomość i refleksja”. (Doug Strycharczyk)
Dlatego tak istotne są Twoje odpowiedzi na pytania:
- Co chcę zmienić?
- Dlaczego i w jakim obszarze potrzebuję być bardziej odporny?
W czym to mi pomoże? Co ułatwi? - Czego chcę mniej?
Gdzie chcę odpuścić i poczuć lekkość? - Jakie wyzwania podejmuję, a jakich unikam?
Co to o mnie mówi?
Jak to wpływa na moją efektywność?
Jak możesz określić swoją odporność psychiczną?
Do badania odporności psychicznej służy m.in. narzędzie MTQ Plus- przejdź do sklepu
