Co to jest kwasica ketonowa?
Jesteś chory na cukrzycę typu 1 – to oznacza, że masz za mało insuliny. A ona jest odpowiedzialna za „transfer” glukozy do komórek Twojego organizmu, gdzie jest zamieniana na potrzebną do życia energię.
U Ciebie ten proces jest zakłócony – glukoza gromadzi się we krwi (i tam jest jej za dużo). A Twoje komórki są głodne. W związku z tym zaczynają spalać tłuszcz. To powoduje, że pojawiają się u Ciebie duże ilości ciał ketonowych (m.in. aceton), które zakwaszają Twój organizm. W ten sposób rozwija się kwasica ketonowa.
Dlaczego kwasica ketonowa jest groźna?
To stan zagrożenia życia. Powikłaniem kwasicy ketonowej może być obrzęk mózgu.
W jaki sposób poznasz kwasicę ketonową?
Mogą pojawić się objawy typowe dla zatrucia czy infekcji przewodu pokarmowego:
- ból brzucha
- nudności, wymioty
- odwodnienie.
Może być też:
- pogłębiony, szybki oddech (tzw. oddech Kussmaula),
- śpiączka,
- zaburzenia świadomości.
Pamiętaj! Jeżeli masz za wysoki cukier i wymiotujesz, to zawsze sprawdź:
- obecność ciał ketonowych (aceton) w moczu.
Dobra rada! Warto mieć w domu paski do oznaczania ciał ketonowych w moczu.
W jaki sposób możesz (nieświadomie) wywołać kwasicę ketonową?
Jeżeli:
- nie monitorujesz poziomu swojego cukru,
- pozwalasz, by Twoja hiperglikemia się przedłużała – nie reagujesz na nią lub robisz to nieprawidłowo,
- Twoja cukrzyca jest niewyrównana (możesz to sprawdzić m. in. na podstawie wyników hemoglobiny glikowanej),
- jesteś chory lub masz miesiączkę i Twój organizm potrzebuje korekty dawek insuliny – a Ty nie reagujesz w odpowiedni sposób,
- nie dopasowujesz dawek insuliny do swoich aktywności ( np. dużo ćwiczysz – biegasz, chodzisz na basen itp.)
to jest duże prawdopodobieństwo, że może pojawić się u Ciebie kwasica ketonowa.
Co robić, gdy zagraża Ci kwasica ketonowa?
Opis sytuacji
Zaczynasz czuć się słabo, boli Cię brzuch i wymiotujesz (wymioty nie ustają)
Możesz pomyśleć – coś mi zaszkodziło, to przecież typowe objawy zatrucia pokarmowego.
Jednak jeżeli chorujesz na cukrzycę typu 1 – to sygnał do niepokoju.
Co robisz?
- Mierzysz poziom cukru.
Jeżeli jest wysoki – np. ok. 400 mg/dl, to natychmiast sprawdź poziom ciał ketonowych
w moczu. Jeżeli ich poziom jest wysoki – to oznacza, że zagraża CI kwasica ketonowa.
W Twoim organizmie jest za mało insuliny i musisz natychmiast działać.
- Co możesz zrobić sam?
- Podajesz natychmiast insulinę – dawkę 2 razy większą niż ta, którą zazwyczaj dajesz jako korektę – weź najlepiej analog szybko działający lub insulinę ludzką szybko działającą.
- Pij wodę! Nie możesz odczuwać pragnienia.
Musisz być prawidłowo nawodniony.
Jak to sprawdzisz? – Twój język nie może być suchy.
Jeżeli wymiotujesz lub masz nudności – co parę minut pij małe ilości wody.
Możesz użyć płyn do nawadniania doustnego, dodać cytrynę do wody.
- Po ok. 2 godz. zmierz cukier (insulina już powinna zadziałać). Jeżeli cukier nadal jest nieprawidłowy – ok. 300 mg/dl – podaj kolejną korekcyjną dawkę insuliny. I cały czas nawadniaj się.
- Po kolejnych 2 godzinach, czyli po 4 godzinach – zmierz cukier. Jeżeli nadal jest za wysoki, a Ty nadal czujesz się źle – skontaktuj się z lekarzem.
UWAGA! WAŻNE!
- Nie wstrzykuj korygujących dawek insuliny częściej niż co 2 godziny
- Nie jedz, dopóki nie wyrównasz cukru do prawidłowego poziomu
Zasady postępowania – jeżeli jesteś na terapii pompowej
- Zawsze podaj pierwszą korekcyjna dawkę insuliny penem.*
- Sprawdź/wymień – to, co mogło spowodować brak insuliny.
To może być, np.:
- zagięcie lub niedrożność drenu
- zatkanie lub brak wkłucia
- awaria pompy.
- Zaprogramuj 200% wlewu bazy insuliny na co najmniej 4 godziny.
- Wymień – wkłucie, dren, zbiornik i ponownie uruchom pompę. Obserwuj jak pracuje.
Jeżeli jesteś poza domem lub nie masz pena – sprawdź, czy pompa prawidłowo pracuje, czy dren, wkłucie nie jest zatkane. Możesz spróbować podać dawkę korekcyjną insuliny z pompy.
Kiedy jest konieczna pomoc lekarza?
- cały czas wymiotujesz – pijesz wodę i wszystko wydalasz
- masz chorobę współistniejącą i dodatkowe dawki insuliny nie wyrównują Twojego cukru
- ciężko oddychasz – Twój oddech jest przyspieszony / bardzo szybki i głęboki
- pojawiają się zaburzenia świadomości
- zapadasz w śpiączkę – wtedy Twoje otoczenie musi natychmiast wezwać lekarza
- po 4 godzinach samodzielnego wyrównania poziomu cukru jego poziom jest cały czas za wysoki.